روانشناسی فردی چیست؟
با شناخت انواع روانشناسی و کاربردهای آن می‌توانید متناسب با مشکلات و چالش‌های خود بهترین رویکرد و بهترین حوزه را انتخاب کنید؛ به عنوان مثال روانشناسی فردی به فرد و ویژگی‌های درونی و آنچه قابل تغییر است تمرکز دارد؛ در نتیجه اگر دچار مشکلاتی همچون خودکم بینی، کمبود اعتماد به نفس و عزت نفس هستید، خوب است بیشتر راجب روانشناسی فردی بدانید؛ علاوه بر این می‌توانید برای چالش‌ها و مشکلات شخصیتی خود به روانشناس شخصیت و برای بهبود روابط عاطفی خود به روانشناس عشق مراجعه کنید.
با توجه به اهمیت موضوع روانشناسی فردی و اجتماعی تصمیم گرفتیم در این مقاله جزئیات بیشتری درباره آن عنوان کنیم تا بتوانید به صورت دقیق‌تر با این موضوع آشنا شوید.
روانشناسی فردی چیست؟
روانشناسی فردی یعنی چه؟ این سوالی است که اکثر مراجعان قبل از ورود به اتاق درمان از خود می‌پرسند.
هر گاه از روانشناسی فردی صحبت به میان می‌آید، اولین شخصی که در دنیای روانشناسی مورد توجه قرار می‌گیرد آلفرد آدلر است. او رویکرد روانشناسی خود را روانشناسی فردنگر نامید؛ زیرا هر فردی را بی‌همتا می‌دانست. آدلر اعتقاد داشت ما باید انسان‌ها را به صورت یک کل ببینیم نه به صورت اجزای جدا از هم؛ به همین دلیل تصمیم گرفت که رویکرد خود را روانشناسی فردی بنامد.
آدلر تلاش برای برتری را یکی از واقعیت اساسی زندگی توصیف کرد. برتری هدفی اساسی است که اکثرا برای آن تلاش می‌کنیم. منظور این برتری در روانشناسی آدلر تلاش برای بهتر بودن از نظر دیگران نیست، حتی او گرایش خودپسندانه یا سلطه جویانه یا نظر اغراق آمیز درباره توانایی‌ها و دستاوردهای خاصی را نفی می‌کند؛ در واقع منظور آدلر در اینجا انگیزه‌های کمال است. به نظر آدلر ما برای برتری تلاش می‌کنیم تا خود را کامل کنیم و خود را به صورت کامل و یکپارچه درآوریم.
این میل فطری به سمت کامل شدن و یکپارچگی، گرایش و تمایل به سوی آینده دارد. او معتقد بود که هدف‌های ما، آرمان‌های خیالی یا تخیلی هستند که نمی‌توان آنها را در برابر واقعیت آزمود.
هدف روانشناسی فردی چیست؟
آدلر در روانشناسی فردی بیان می‌کند که هدف اصلی و نهایی هر یک از ما، برتری یا کمال است، ولی ما از طریق الگوهای متفاوتی به این هدف دست پیدا می‌کنیم. او معتقد است که ما الگوی منحصر به فردی از خصوصیات، رفتارها و عادت‌هایی را در خود رشد می‌دهیم که به آن سبک زندگی گفته می‌شود. آدلر در روانشناسی فردی می‌گوید که سبک زندگی افراد در 4 یا 5 سالگی فرد چنان محکم می‌شود که بعدا تغییر دادن آن مشکل خواهد بود؛ بنابراین هر فرد در روانشناسی فردی دارای سبک زندگی خاصی است. او در روانشناسی فردی سبک زندگی را چارچوب هدایت کننده‌ای برای تمام رفتارهای بعدی می‌داند که ماهیت آن به تعامل‌های اجتماعی، مخصوصا به ترتیب تولد فرد در خانواده و ماهیت رابطه والد – فرزند بستگی دارد.
در واقع هدف اصلی روانشناسی فردی کمک به افراد برای داشتن سبک زندگی مفید و تغییر الگوهای ذهنی مخربی است که زندگی آنان را تحت الشعاع قرار داده است.
مفهوم سبک زندگی در روانشناسی فردی آدلر
در روانشناسی فردی اینگونه آمده که اگر سبک زندگی فرد مفید نباشد، یک سبک زندگی اشتباه قلمداد می‌شود. آدلر سه علت اساسی برای سبک زندگی غلط افراد معرفی کرد و این سه علت را حقارت جسمانی، غفلت و لوس کردن می‌داند. او معتقد است که افراد به این سه دلیل ممکن است سبک زندگی اشتباهی پیش بگیرند. این سبک زندگی اشتباه در روانشناسی آدلر انتقام جویی، ناراحت شدن از موفقیت دیگران و به دست آوردن هر چیزی که احساس می‌کنند حق آن‌هاست را شامل می‌شود.
در روانشناسی فردی آدلر سبک‌های زندگی به سبک سلطه جو، گیرنده، دوری جو و مفید به حال جامعه تقسیم بندی می‌شود. آدلر در روانشناسی فردی خود مشکلات مربوط به زندگی افراد را در سه طبقه تقسیم بندی کرده است.
- مشکلات مربوط به رفتار ما در قبال دیگران
- مشکلات شغلی
- مشکلات مربوط به عشق و محبت
حال برای این مشکلات چهار سبک زندگی را پیشنهاد می‌کند:
- تیپ شخصیت سلطه جو
- تیپ شخصیت گیرنده
- تیپ دوری جو (اجتنابگر)
- تیپ مفید به حال جامعه
معرفی تیپ‌های شخصیت در روانشناسی فردی آدلر
در واقع در روانشناسی فردنگر هر فردی با یکی از این جهت گیری‌ها خود را در جامعه به نمایش می‌گذارد.
در تیپ سلطه جو نگرش سلطه جویانه یا حاکم را با آگاهی اندکی همراه است. این فرد می‌خواهد به دیگران سلطه داشته و بدون توجه به تاثیرات رفتارش با دیگران عمل می‌کند. اگر این تیپ شخصیتی خیلی پررنگ باشد فرد را دچار یک شخصیت سلطه جو کرده و باعث می‌شود فرد نتواند بر خود و اثرگذاری‌اش بر دیگران کنترل داشته باشد. نوع بسیار شدید و خطرناک این تیپ شخصیتی، الکلی یا معتاد به مواد مخدر می‌شود و یا دست به خودکشی می‌زند. این تیپ شخصیتی یا به خود ضربه می‌زنند یا به دیگران.
تیپ دیگر شخصیتی در روانشناسی فردگرای آدلر تیپ شخصیتی گیرنده یا متکی است. این تیپ با عنوان تلکه کن هم شناخته می‌شود. این افراد به شدت برای تامین نیازهایشان به دیگران متکی هستند. آنها گمان می‌کنند دیگران باید اسباب رضایت آنها باشند و بنابراین از دیگران متوقع هستند.
تیپ شخصیتی بعدی در این روانشناسی فردگرا، تیپ شخصیتی دوری جو است. این دسته از افراد برای روبرو شدن با مشکلات با دوری جستن از مشکلات از امکان شکست خود جلوگیری می‌کنند. این دسته از افراد کناره گیری را به عنوان یک راه انتخاب کرده‌اند.
این سه تیپ شخصیتی برای روبرو شدن با مشکلات خود از راه کارهای معیوبی استفاده می‌کنند. این افراد نمی‌توانند راهکاری سازنده داشته باشند.
اما چهارمین تیپ شخصیتی که در روانشناسی فردگرا وجود دارد، تیپ شخصیتی مفید به حال جامعه است، این افراد برای زندگی خود با دیگران همکاری می‌کنند و سعی در برآورده کردن نیازهای مشترک دارند. این افراد در قالب همکاری با دیگران سعی در برآورده کردن نیازهای خود دارند و بسیار به نیازهای دیگران اهمیت می‌دهند. این افراد برای اینکه بتوانند در زندگی خود رشد کنند خواهان رشد دیگران هم هستند و اینگونه در رقابت‌های سالم وارد شده و سبب تعامل‌های سالم را فراهم می‌آورند.
آشنایی با مفاهیم مهم در روانشناسی فردی آدلر
اگر دوست دارید بدانید نظریه روانشناسی فردی چیست حتما مفاهیم ارائه شده از جانب آدلر را مطالعه کنید. در روانشناسی فردی آدلر مفاهیم بنیادین و اساسی بسیار مهمی معرفی شده است که با یک بررسی اجمالی برخی آنها را خود یا اطرافیان مان خواهیم یافت.
شنیدن و آموختن این مفاهیم به ما کمک می‌کند تا هنگام رویارویی با هر مشکلی در زندگی بتوانیم منبع آن را به راحتی پیدا کنیم و یا راحت‌تر آن را درک و هضم کنیم.
در ادامه تنها چندی از مهم‌ترین مفاهیم مربوط به روانشناسی فردی آدلر را توضیح خواهیم داد.
عقده حقارت
افرادی که دچار عقده حقارت هستند احساس مثبتی نسبت به خود ندارد و این احساس منفی از سه منبع سرچشمه می‌گیرد.
- منبع اول:
حقارت عضوی اولین عاملی است که منجر به عقده حقارت می‌شود؛ به عنوان مثال وقتی کودکی ضعیف یا لاغر ست برای پوشاندن این عیب تلاش می‌کند تا یک فعالیت ورزشی سنگین را بیاموزد و از این طریق بتواند بر ضعف خود را پنهان کند.
حقده حقارت مفهومی منفی نیست و گاها موجب رشد نیز می‌شود اما باید دقت داشته باشیم که انقدر پیشرفت نکند که دست از تلاش برداریم.
- منبع دوم:
لوس کردن از دیگر عواملی است که می‌تواند بر عقده حقارت تاثیر بگذارد. کودکانی که بسیار مرکز توجه هستند و همیشه نیازهایشان بدون هیچ وقفه ای برآورده می‌شود اینگونه فکر می‌کنند که همه افراد باید تسلیم آنان شوند. اینگونه زمانی که با مشکل یا مانعی روبرو می‌شوند احساس می‌کنند مشکل یا نقص شخصی دارند و همین امر موجب شکل گیری عقده حقارت می‌شود.
- منبع سوم:
غفلت، والدینی که نسبت به کودکان خود بی اهمیت، غافل و متخاصم ستند همیشه این حس را در کودکان خود ایجاد می‌کنند که شخص بی ارزشی هستند و همین امر عقده حقارت را شکل می‌دهد.
عقده برتری
شاید افرادی را اطراف خود دیده باشید که در مورد توانایی‌ها و ویژگی‌های درونی خود دارند. این افراد بسیار مغرور و خودخواه هستند و اطرافیان خود را تحقیر می‌کنند.
در ادامه دیگر مفاهیم را بیان می‌کنیم.
غایت نگری خیالی
ما زندگی خود را براساس این واقعیت استوار کردیم که همه خوب هستند یا همه افراد برابر خلق شده‌اند. آدلر این مفهوم را در روانشناسی خود با عنوان غایت نگری خیالی بیان کرده است. این نکته را باید در نظر داشته باشیم که اهداف ما تنها امکانات بالقوه هستند و نه واقعیت. برای رسیدن به بهشت باید اعمال و افکار خاصی را دنبال کنید. در واقع عقاید ما منجر به بروز رفتارهای ما می‌شوند و این امر در نظریه روانشناسی فردی با نام غایت نگری خیالی معنا پیدا کرده است.
نیروی خلاق
در نیروی خلاق تاکید می‌شود که سرنوشت افراد قابل کنترل است و ما نباید خود را قربانی آن بدانیم.
علاوه بر مواردی که گفته شد ترتیب تولد، علاقه اجتماعی و سبک زندگی نیز از جمله مفاهیمی هستند که در روانشناسی فردی آدلر تعریف شده‌اند.
روانشناسی فردی مفهومی است که بیان آن در یک سلسله مقاله یا دوره امکان پذیر است و ما در این مقاله صرفا به کلیات و بدیهیات این نوع از روانشناسی اشاره کردیم.
علاوه بر آدلر، روانشناسی فردی آلپورت نیز طرفداران بسیاری دارد و در اکثر مواقع کاربرد دارد.
دیدگاهتان را بنویسید