شاید بتوان گفت افسردگی دو قطبی یکی ازعجیب‌ترین انواع افسردگی است. این نوع از افسردگی در میان بسیاری از خانواده‌ها به صورت موروثی وجود داشته و باعث می‌شود فرد در زندگی با مشکلات مختلفی مواجه شود.

شاید در مواجهه با نام افسردگی دو قطبی و علائم آن برایتان سوال پیش آید که اختلال یا افسردگی دو قطبی چیست؟ اصلا چرا ادعا می‌کنیم این اختلال عجیب‌ترین نوع افسردگی است و از کجا باید بفهمیم اختلال دو قطبی داریم یا نه؟

این مطلب را تا انتها مطالعه کنید تا ضمن آشنایی با افسردگی دو قطبی نوع 1 و 2 و راه‌های درمان افسردگی از این نوع، به پاسخ تمام سوالات بالا برسید.

افسردگی دو قطبی چیست؟

اختلال دو قطبی یا افسردگی شیدایی یکی از انواع شناخته شده بیماری افسردگی است که این روزها افراد زیادی را در جامعه بی آنکه خودشان مطلع باشند درگیر کرده است؛ اما چرا در مقدمه گفتیم این نوع از عجیب‌ترین انواع افسردگی است؟

زیرا مبتلایان به اختلال دو قطبی دارای نوسانات خلقی بسیار شدید هستند؛ خیلی شدیدتر از آنچه ما تصور می‌کنیم!

همین الان اگر واژه افسردگی را بشنویم چه تصویری در ذهن ما نقش می‌بندد؟

اغلب ما از افسردگی خلق پایین، انفعال و گوشه‌گیری را می‌شناسیم؛ اما اختلال دو قطبی برخلاف دیگر انواع افسردگی خود را در دوره‌هایی با خلق بالا و پر تحرکی نشان می‌دهد. افسردگی شیدایی یا اختلال دو قطبی دارای دو روی سکه است؛ یک روی آن خلق افسرده توام با احساس شدید افسردگی و روی دیگر آن نیز خلق شیدایی است که به شکل احساس شادمانی بسیار و ناامیدی نمود پیدا می‌کند.

البته گمان نکنید که هرگونه نوسان روحی و رفتاری نشانه افسردگی دو قطبی است؛ قطعا فراز و نشیب در خلق و خو همه افراد وجود دارد؛ اما در این بیماری شدت فراز و نشیب‌ها بسیار بالاست و همین مسئله زندگی را برای افراد مبتلا به آن سخت و مشکل ساز می‌کند و در مواردی حتی روی اطرافیان و روابط فرد هم اثر می‌گذارد.

علائم “دوره شیدایی” افسردگی دو قطبی

1. در این دوره فرد دارای انرژی فوق العاده بالایی بوده و به همین دلیل ممکن است دست به کارهای خطرناکی زده و بسیار بی‌برنامه به فعالیت‌هایی مشغول شود.
2. افراد مبتلا به افسردگی دو قطبی در این دوران ممکن است بی دلیل شاد و سرخوش باشند، بسیار ولخرجی کند، با سرعت بالا و غیراستاندارد رانندگی کرده و مشکلات بسیاری را تجربه کنند. این افراد ممکن است در این دوران تصمیمات خیلی عجولانه‌ای بگیرند و خود یا اطرافیان‌شان را به دردسر بیندازند.
3. میل جنسی مبتلایان به اختلال دو قطبی در دوره شیدایی این بیماری افزایش شدیدی پیدا می‌کند؛ به حدی که ممکن است وارد روابط جنسی بسیار پرخطر و غیر معمول شود؛ در حالیکه سرانجام قادر نیستند این تمایلات جنسی بالا را برآورده کنند.
4. بروز تغییرات شدید در الگوی خواب که به صورت بی‌خوابی و عدم نیاز به خواب خود را نشان می‌دهد؛ در این الگو فرد به دلیل انرژی بالا نمی‌تواند بخوابد و این انرژی به او اجازه خواب نمی‌دهد.
5. افزایش شدید میل و گرایش به مواد مخدر و مشروبات الکلی
6. ابراز احساسات شدید و عدم توانایی در کنترل این احساسات
7. احساس خود بزرگ پنداری و تمایل شدید به تخیلات بزرگ منشی
8. تحریک پذیری و خشم بالا؛ در این دوران فرد ممکن است برای هر مسئله‌ای شدیدا واکنش نشان دهد؛ حتی در مواردی ممکن است دست به خشونت‌های فیزیکی زده و به دیگران آسیب برساند.
9. میل به رفتارهای نمایشی افراطی؛ فرد در این دوران ممکن است با هدف جلب توجه دیگران لباس بپوشد، آرایش‌های غلیظ داشته باشد و با  صدای بلند بخندد.
10. میل به پرحرفی و کلی گویی که گویا فرد اصلا کنترلی بر نحوه صحبت کردن خود ندارد و مدام در حرف دیگران می‌پرد.
11. داشتن ریسک پذیری بالا و میل به انجام پروژه های متعدد، به شکلی که فرد همه پروژه‌ها را شروع کرده و بعد مدتی آن‌ها را رها می‌کند.

علائم “دوره افسردگی” اختلال دو قطبی

علائم فرد مبتلا به اختلال دو قطبی در دوره افسردگی عبارتند از:

1. فرد در اغلب ساعت‌های روز خواب است یا احساس خواب آلودگی می‌کند.
2. بی دلیل و بدون اینکه فعالیت زیادی داشته باشد انرژی کمی داشته و همیشه احساس خستگی می‌کند.
3. انگیزه کافی برای زندگی نداشته و میل به خودکشی دارد؛ به طوری که بارها به این موضوع فکر می‌کند.
4. از مسائلی که قبلا برایش لذت بخش بوده، لذت نمی‌برد و هیچ سرگرمی ندارد.
5. احساس عذاب وجدان و گناه دارد و مدام بابت مسائل بی‌اهمیت خود را سرزنش می‌کند.
6. از دست دادن وزن و بی اشتهایی از دیگر علائم این دوره است.

نکته مهم: علائم افسردگی مذکور در صورتی نشانه‌های حقیقی این بیماری تلقی می‌شوند که حداقل دو هفته تداوم داشته باشند.

انواع اختلال دو قطبی چیست؟

به طور کلی افسردگی دو قطبی دو نوع است:

1. افسردگی دو قطبی نوع 1: این نوع از اختلال دو قطبی شامل دوره شیدایی (مانیا) است. طول عمر این دوره حداقل 7 روز است؛ با این حال در مواردی ممکن است مبتلا دچار علائم تکرار شونده شیدایی با شدت بالا شود؛ به قدری که نیاز باشد در بیمارستان بستری شود.
2. افسردگی دو قطبی نوع 2: در افسردگی دو قطبی نوع 2 فرد یک دوره افسردگی و و یک دوره نیمه شیدایی (هیپومانیا) رو تجربه می‌کند.

با این حال افسردگی دو قطبی انواع دیگری هم دارد؛ به عنوان مثال اختلال دو قطبی دوره‌ای یا سیکلوتایمی که در آن بیمار یک دوره علائم افسردگی و نیمه شیدایی را تجربه می‌کند. علائم افسردگی در این نوع نسبت به افسردگی دو قطبی نوع 1 و 2 ضعیف‌تر و کوتاه‌تر بوده و به نوعی افسردگی دو قطبی خفیف تلقی می‌شود.

علاوه بر این گاهی ممکن است افراد نوع 1 و 2 اختلال دو قطبی را به صورت ترکیبی با شدت‌های متفاوت و یا در اثر عوامل خاصی تجربه کنند؛ به عنوان مثال می‌توان به اختلال دو قطبی نوع اول و دوم با دوره‌های سریع، اختلال دو قطبی نوع اول و دوم با الگوهای تکرار شونده فصلی و یا برخی اختلالات ناشی از مصرف مشروبات الکلی یا مواد مخدر اشاره کرد. 

روش‌های درمان اختلال دو قطبی چیست؟

نگران نباشید؛ چرا که حتی برای درمان اختلال دو قطبی شدید نیز راه‌حل‌های مختلفی وجود دارد؛ فقط باید دست از انکار برداشته و با پذیرش مشکل خود در اسرع وقت برای درمان افسردگی دو قطبی اقدام کنید. با توجه به ماندگار بودن اثرات بیماری افسردگی دو قطبی، روش‌های درمان آن نیز طولانی مدت است. این روش‌ها ضمن تسکین علائم افسردگی دو قطبی، از تشدید آن‌ها نیز جلوگیری می‌کند.

بهترین درمان اختلال افسردگی دو قطبی مراجعه به روانپزشک و تجویز دارو است. داروهایی مانند والپروات سدیم، لیتیوم و کارمابازپین و غیره از مهم‌ترین داروهای تثبیت خلق در بیماران مبتلا به دوقطبی هستند. داشتن ورزش منظم بسیار نیز در درمان این بیماری موثر است؛ علاوه بر این می‌توانید از روان درمانی و تصحیح افکار مشکل ساز و ایجاد مهارت‌های مختلف برای افزایش خود کنترلی جهت درمان اختلال دو قطبی شدید و خفیف کمک بگیرید.