مغز جزو ارگان هایی است که به شکل مدوام فعالیت الکتریکی انجام می دهد. پالس ‏های الکتریکی که توسط مغز تولید می شوند را امواج مغزی می نامند. مغز قادر به تولید پنج نوع مختلف از امواج مغزی است. این امواج با سرعت های (فرکانس های) متفاوتی تولید می شوند. در این مطلب، اطلاعات لازم درباره انواع امواج مغز را در ‏اختیار شما قرار می دهیم. ‏

امواج مغزی چیست؟

ارتباط بین نورون های مغز، تاثیر بسزایی در افکار، احساسات و رفتارهای افراد دارد به صورتی که یکی از راه های افزایش جذابیت می تواند توجه به این امواج باشد. امواج مغزی قابل تغییر هستند. هنگامی که امواج مغزی با سرعت آهسته‌ تری غالب می شوند، فرد به طور معمول احساس خستگی، کندی و رویاپردازی می کند. زمانی که فرکانس ‌های بالاتر غالب هستند، فرد علائمی مانند هوشیاری و گوش بزنگی را تجربه می کند.

آیا می دانید امواج مغزی با چه دستگاهی اندازه گیری می شود؟ روند اندازه گیری و سنجش میزان امواج مغزی با استفاده از دستگاه الکتروآنسفالوگرام یا EEG انجام می شود. هر یک از امواج مغزی دارای عملکرد و وظایف مختلفی هستند. این امواج بر روی رفتار، خلق و خو و شخصیت افرد تاثیر گذارند.

امواج مغز باید در سطح نرمال قرار داشته باشند، چنانچه میزان این امواج فراتر یا کمتر از حد نرمال باشد، فرد دچار اختلالات رفتاری، روانی و شناختی می شود. در صورتی که میزان امواج مغزی طبق آزمایشات بیشتر یا کمتر از حد معمول باشد، می توان برای درمان مشکلات پیش آمده از روانشناسان کمک گرفته شود. در صورت نیاز به دریافت مشاوره آنلاین روانشناسی، می توانید از خدمات مجموعه روانشناسی دکتر کیانی استفاده کنید.

انواع امواج مغز

امواج مغزی، الگوهایی از فعالیت های الکتریکی هستند که در مغز رخ می دهند. این امواج برای تمام جنبه های عملکرد مغز مانند افکار، احساسات و رفتارها حیاتی هستند. مغز انسان از سلول های مغزی به نام نورون ها تشکیل شده است که از طریق امواج الکتریکی مغز با یکدیگر در ارتباط هستند. الگوی امواج مغز باتوجه به سطح هوشیاری و پردازش شناختی فرد متغیر است. به عنوان مثال، زمانی که فرد احساس خستگی یا رویا پردازی می کند، احتمالاً امواج مغزی کندتر غالب شده اند.

فعالیت مغز به طور کلی با ترکیبی از امواج مغزی مشخص می شود که باتوجه به فعالیت فرد در زمان مشخص، یک موج مغزی خاص بر بقیه امواج غالب خواهد شد. وجود تعادل در این امواج بسیار مهم است. وقتی امواج مغزی متعادل نباشد، فرد ممکن است نگرانی‌های عاطفی، عصبی و جسمانی را تجربه کند.

همانطور که پیشتر گفتیم، 5 نوع از امواج مغزی وجود دارد. امواج مغز از نظر سرعت و عملکرد در دسته بندی های مختلفی قرار می گیرند. این امواج از سریع ترین تا کندترین شامل موارد زیر هستند:

• گاما: امواج مغزی گاما جز سریع ترین امواج هستند که با سطوح بالاتری از هوشیاری ارتباط دارند.
• بتا: این امواج در هنگام بیداری تولید می شوند. زمانی که فرد هوشیار و قادر به حل مسئله است، امواج بتا تولید می شوند.
• آلفا: امواج آلفا نشان می دهد که مغز در حالت استراحت است.
• تتا: امواج تتا در خواب و در هنگام آرامش هم ایجاد می شوند. این امواج نشان دهنده تمرکز درونی هستند و رویاها و تصاویر واضح در این حالت رخ می دهند.
• دلتا: امواج مغزی دلتا کندترین امواج مغز هستند. این امواج در مدیتیشن عمیق و خواب بدون رویا تولید می شود.

۵ نوع اصلی فرکانس های امواج مغز

احتمالا تا کنون اسم فرکانس های آلفا، بتا، دلتا، تتا و گاما را شنیده اید. آیا با هر یک از این فرکانس ها آشنایی کافی دارید؟ در این بخش، شما را با انواع این فرکانس ها بیشتر آشنا می کنیم.

امواج آلفا

امواج مغزی آلفا با فرکانسی معادل 8 تا 12 هرتز در جریان افکار آرام و هنگام مراقبه غالب می شوند. آلفا، حالت استراحت برای مغز است. امواج آلفا نقش موثری در آرامش ذهنی، هوشیاری، ادغام ذهن و بدن و یادگیری دارد.

امواج بتا

بتا جزو امواج مغز با دامنه پایین و فرکانس زیاد است. این امواج هنگامی رخ می دهند ‏که فرد هوشیار است. وقتی فرد درگیر حل مسئله، تصمیم گیری و یا فعالیت ‏ذهنی است، امواج بتا ظاهر می شوند.‏ در واقع، هنگام تفکرات منطقی و تصمیم ‏گیری، امواج بتا به فرد کمک می کند که تمرکز بیشتری بر روی حل مسئله داشته باشد.‏‎

در صورتی ‏که امواج بتا بیش از اندازه تولید شوند، فرد دچار حالت هایی مانند اضطراب و استرس های ‏شدید می شود و با کمتر بودن میزان امواج بتا از میزان طبیعی آن، احتمالاً فرد دچار افسردگی، ‏مشکلات شناختی یا بیش فعالی می شود. میزان متعادل امواج بتا به قوه حافظه و تمرکز خوب فرد کمک می کند. ‏

امواج تتا

امواج تتا به طور معمول در زمان خواب تولید می شوند. هنگام مراقبه عمیق نیز این نوع از امواج مغز غالب هستند. تتا، مسیر را برای یادگیری و حافظه هموار می کند. در تتا، حواس از دنیای بیرونی فراتر می رود. در نتیجه، این حواس بر سیگنال هایی متمرکز می شوند که از درون سرچشمه می گیرند. در تتا ما رویا را تجربه می کنیم. شهود و اطلاعات در حالت تتا فراتر از حالت عادی است.

امواج دلتا

این امواج جزو بلندترین و آهسته ترین امواج مغز محسوب می شوند. امواج دلتا در مرحله خواب عمیق و بدون رویا تولید خواهند شد. امواج دلتا بیشتر در کودکان و نوزادان تولید می شود. در صورت بالا بودن موج دلتا در بزرگسالان، این امکان ‏وجود دارد که فرد مبتلا به مشکلات مغزی شود. اگر میزان امواج دلتا از حد معمول خود کمتر یا بیشتر شود، ‏فرد دچار مشکلاتی مانند بدخوابی، اختلال یادگیری، بیش فعالی شدید می شود.‏

امواج گاما

امواج گاما می توانند به صورت همزمان اطلاعات را در بخش های متفاوت مغز مورد پردازش قرار دهند. این امواج سرعت زیادی دارند. بنابراین، امواج گاما قادر هستند اطلاعات را در سریع ترین زمان ممکن انتقال دهند. این نوع از امواج مغز در مواردی مانند پردازش اطلاعات، حافظه و حتی یادگیری نقش مهمی دارند.

در صورتی که میزان امواج گاما کمتر از حد نرمال باشد، فرد دچار مشکلات یادگیری و ذهنی می شود. چنانچه میزان تولید این امواج بیشتر از حد متداول باشد، فرد استرس و اضطراب را تجربه خواهد کرد.

تاثیر فرکانس امواج مغز بر رفتار و شخصیت فرد

شخصیت و رفتار ما تحت تاثیر فرکانس امواج مغز قرار دارد. شخصیت فرد ممکن است بر اساس نحوه عملکرد مغز شکل بگیرد. در واقع، شکل مغز می تواند اطلاعات شگفت انگیزی در مورد نحوه رفتار فرد و خطر ابتلا به بیماری های روانی و … را بیان کند.

به طور کلی، امواج با فرکانس پایین یا دلتا و تتا می توانند باعث افزایش آرامش در فرد شوند. به علاوه، این امواج باعث خواب راحت تر هم می شوند. افزایش امواج گاما به یادآوری بهتر خاطرات، هوشیاری و تمرکز بیشتر در فرد کمک می کند.

هنگامی که امواج مغزی از تعادل خارج می شوند، مشکلات عاطفی و عصبی برای فرد ایجاد می شود. برانگیختگی غیر طبیعی در نواحی خاصی از مغز باعث ایجاد اختلال اضطراب، بی خوابی و بدخوابی، کابوس‌، گوش بزنگی، رفتار تکانشی، عصبانیت و پرخاشگری، دردهای مزمن عصبی و اسپاسم می شود. در صورت کاهش یا افزایش شدید این نوع از امواج مغز، فرد دچار اختلالات ADHD، استرس و افسردگی نیز می شود.

نتیجه گیری

مغز قادر به تولید 5 نوع محتلف از امواج با فرکانس های متفاوت است که دارای عملکرد و سرعت های متفاوتی اند. این فرکانس ها شامل امواج گاما، بتا، آلفا، تتا و دلتا هستند. در صورت کاهش یا افزایش غیر طبیعی هر یک از این فرکانس ها، فرد دچار اختلالاتی مانند مشکل تمرکز، حافظه، یادگیری، افسردگی، بی خوابی، بیش فعالی و… می شود. دکتر کیانی متخصص درمان اختلال اضطراب، بی خوابی، افسردگی و سایر اختلالات ناشی از تغییرات در امواج مغز هستند که در صورت نیاز می توانید از تخصص دکتر کیانی در این حوزه بهره مند شوید.

منبع: healthline ، cam

روانشناسی کیانی

سوالات متداول

امواج تتا چه تاثیری بر مغز دارد؟

امواج تتا به طور معمول در زمان خواب تولید می شوند. هنگام مراقبه عمیق نیز این نوع از امواج مغز غالب هستند. تتا، مسیر را برای یادگیری و حافظه هموار می کند.در آموزش مدیتیشن با انواع امواج مغزی آشنا می شوید.

امواج دلتا در چه زمانی از مدیتیشن ایجاد می شود؟

امواج مغزی دلتا کندترین امواج مغز هستند. این امواج در مدیتیشن عمیق و خواب بدون رویا تولید می شود.